Yasadışı altın madenciliği son beş yılda Brezilya’da Amazon ormanlarının kalbinde bulunan Yanomami halkının topraklarında keskin bir artış gösterdi. Altın avcılığı nedeniyle bölgede ormansızlaşmanın arttığını ve nehirlerin zehirlendiği ve yeni tip corona virüs de dahil olmak üzere salgın hastalıkların kabilede görüldüğünü belirteren yerel halk, Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’yu yasadışı madenciliği teşvik etmekle suçladı.
Uydu görüntülerinde ise son beş yıl içinde bölgede madencilik faaliyetlerinin 20 kat arttığı görüldü.
Reuters’ta yer alan habere göre Yanomamiler Güney Amerika’da dünyanın geri kalanından izole bir şekilde yaşayan en büyük yerli kabileyi oluşturuyor. 26 bin 700’ü aşkın kişi Venezuela sınırında Portekiz’in yüzölçümü büyüklüğünde yüksek ağaçlarla korununan bir alanda yaşıyor. Ancak bozulmamış ormanın altındaki arazi, altın da dahil olmak üzere birçok değerli maden barındırıyor.
20 bin kaçak avcı bulunuyor
Altın bulma hevesi yıllardan beri ormanları yok eden, nehirleri zehirleyen ve ölümcül hastalıkları kabileye taşıyan maden avcılarını bölgeye çekmeye ediyor. Yanomami halkı ve yerel yetkillilerden alınan bilgiye göre, 20 bin kaçak madenci Amazon’un kalbinde kazı yapmaya hız kesmeden devam ediyor. Yerli halk ve yetkililer 2018’de sağ görüşlü Jair Bolsonaro’nun devlet başkanı olmasından sonra kaçak kazıların arttığını öne sürdü. Bolsonaro, devlet başkanı seçilmeden önce Amazon’un madenlerini işleyerek bölgede ekonomiyi geliştireceğine dair vaatlerde bulunmuştu.
Bununla birlikte Bolsonaro’nun Reuters’ın konuyla ilgili sorulara yanıt vermediği açıklandı.
Yasadışı altın avcılığı
Diğer taraftan, haber ajansının Eartrise Media ile birlikte incelediği Yanomami rezervlerinin uydu görüntülerinde son beş yılda, esas olarak Uraricoera ve Mucajai nehirleri boyunca, yasadışı madencilik faaliyetinde 20 kat artış olduğu görüldü. Kazıların gerçekleştiği alanın yaklaşık 8 kilometrekarelik bir alanı kapladığı ve bunun binden fazla futbol sahasına eşdeğer olduğu bildirildi.
Civa nehirleri zehirliyor
Öte yandan, kaçak madencilerin küçük çaplı dağınık faaliyetleri, Yanomami sakinlerine zarar vererek yerel habitatı yok ediyor. Altını kumtaşından temizlemek için kullanılan civa nehirlere sızarak balıkları zehirliyor ve o balıkları yiyen yerel halkta ciddi sağlık sorunları baş gösteriyor.
Nüfusun yüzde 92’si civa zehirlenmesinden etkileniyor
2018 yılında,International Journal of Environmental Research and Public Health dergisinde yayımlanan bir araştırmada Yanımami köylerinde yaşayan nüfusün yüzde 92’sinin iç organlara zarar veren ve çocuklarda gelişim bozukluklarına yol açan cıva zehirlenmesinden etkilendiği belirtildi. Bununla birlikte kaçak madenciler, salgın hastalıkları da Yanomami topraklarına taşıyor.
Kaçak madenciler hastalık ve silahlı çatışma getirdi
1970’lerde Brezilya’daki askeri rejim Amazon nehrinin kuzeyini buldozer ile biçti. İki Yanıomami topluluğunda bu nedenle grip ve kızamık salgınları görüldü. Altın avcıları ise kabileye sıtma getirdi ve yüzlerce yıldır huzur içinde yaşayan topluluğun bir anda kendisini silahlı çatışma içinde bulmasına yol açtı.
Covid-19’u kabileye taşıdılar
Bugün ise Yanomamileri corona virüs pandemisi tehdit ediyor. Kabilede şu ana kadar resmi olarak onaylanmış 5 ölüm ve 160 vaka kaydedildi. Hutukura Yanomamai Derneği’nin Başkan Yardımcsıı Dario Yawarioma, “Ölümcül virüsün topluluklarımızda yayılmasının temel nedeni kaçak madenciler. Çok fazlalar. Taşıdıkları tehlikeya aldırmaksızın helikopterler, uçaklar ve botlara binerek geliyorlar” dedi.
Bölgede madenciliğe dair kayıtlı bir faaliyet bulunmamasına rağmen, hükümetin sitesinde altının Brezilya’nın en kuzeyindeki Roraima eyaletinde en çok ihracatı yapılan mallardan biri olduğu görülüyor. Hükümete bağlı madencilik ajansında çalışan bir kaynak, neredeyse tüm altın çıkarma faaliyetlerinin Yanomami gibi yerlilerin yaşadığı topraklarda yürütüldüğünü söyledi.
1 yılda ithalat 10 katına çıktı
Brezilya hükümetinin verilerinde altının en çok Hindistan’a gönderildiği görülüyor. Resmi istatistiklere göre 2018’de 38 kilo olan ihracat miktarı, 2019’da 486 kiloya çıktı.
Bolsonaro: Altın reservi yerliler için çok büyük
Yawarioma’ya göre, yerel olarak ‘garimpeiros’ olarak bilinen yasadışı altın avcılarını, kaçak madenciliği yasallaştırmak istediğini söyleyen Bolsonaro’nun devlet başkanı olması cesaretlendirdi. Bolsonaro, daha önce 9,6 milyon hektar (24 milyon dönüm) olan Yanomami rezervinin yerli nüfusu için çok büyük olduğunu söylemişti.
Bolsonaro altın avcılarını cesaretlendirdi
Yawarioma, “Başkan Bolsonaro yerli topraklarda madencilik projelerini destekliyor ve ‘garimpeiros’un yasallaştırılması gerektiğini söylediğinden beri kaçak avcıların sayısı artmaya devam ediyor” ifadelerini kulllandı.
Öte yandan, 2017-2019 yılları arasında çekilen uydu görüntülerinde parlak altın renkli ve turkuaz yamalar halinde görülen maden çıkarılan alanların yüzey alanın 2015-2016 dönemine göre 32 kat daha büyüdüğü görülüyor. Buna göre sayısı 10 olan maden işletmelerinin sayısı geçen yıl 207’ye yükseldi.
“Madenciler dışarı, covid-19 dışarı”
Bununka birlikte Brezilya yasalarına göre, yerli topraklarında madencilik yasal değil. Ancak, Yawarioma, askerlerin kaçak madenleri kapatıp gitmesinden kısa bir süre sonra altın avcılarının tekrar döndüğünü söyledi.
Yanomami rezervleri yerli halk ile ordu arasında süren 20 yıllık bir çatışmanın ardından 1992 yılında yasalarca tanımlandı. Şu anda kabile “Madenciler dışarı, Covid-19 dışarı” adlı bir imza kampanyası başlattı.
