Yaşanan onca gerginliğe rağmen taraflar adım atmaktan geri durmuyor:
İMZA: Afrodit yatağında lisans sahibi olan Noble, Delek ve Shell şirketleriyle, 2025 yılında doğal gaz üretiminin başlamasıyla ilgili gelir paylaşımı sözleşmesi imzalandı
MİLYARLAR: 4 Trilyon 100 milyar ayak küp kapasiteye sahip Afrodit yatağında, 18 yılda, 9 milyar 300 milyon dolar gelir elde edileceği hesaplanıyor
Tek yanlı olarak ilan edilen Rum “Münhasır Ekonomik Bölgesi” (MEB) içerisindeki 12’nci parselde yer alan “Afrodit” yatağından ticari anlamda istifade edilmesiyle (ticarileştirilmesi) ilgili sözleşmelerin önceki gün imzalandığı haber verildi.
Alithia gazetesi “Büyük Adım Atıldı” başlığıyla geniş yer verdiği haberinde, Rum Enerji Bakanı Yorgos Lakkotripis’in önceki gün Afrodit yatağında lisans sahibi olan Noble, Delek ve Shell şirketleriyle, Afrodit yatağından 2025 yılında doğal gaz üretiminin başlaması amacıyla, yatağın işletme ruhsatına aynı zamanda 12’nci parselle ilgili revize edilmiş orantılı üretim (gelir) paylaşımı sözleşmesine imza koyduğunu duyurdu.
Afrodit yatağının 2025 yılından itibaren Rum Yönetimine 18 yıl içerisinde 9,3 milyar dolar tahmini gelir getirmesinin beklendiğine vurgu yapan gazete, Afrodit yatağının 25 yıllık bir dönem için geçerli olacak olan işletme ruhsatının türünün ilk örneği olduğunu ve bunun yatağın nihai kalkınma ve üretim planına dayanmakta olduğunu belirtti.
Bu plan konusunda Rum Enerji Bakanlığı ile Noble-Delek-Shell şirketleri arasında bir anlaşmaya varıldığı ve Enerji Bakanı Lakkotripis’in de bunu kapsamlı bir çalışma ve istişarenin ardından onayladığı belirtildi.
Direkt bir boru hattıyla Mısır’a
Gazete, kalkınma ve üretim planına göre, Afrodit yatağındaki doğal gazın denizaltından direkt bir boru hattıyla Mısır’daki Idku isimli sıvılaştırma terminaline taşınacağını, buradan ise sıvılaştırılmış doğal gaz olarak (LNG) Avrupa ve uluslararası piyasalara ihraç edileceğini belirtti.
Bunun Rum Enerji Bakanlığı tarafından en iyi seçenek olarak addedildiğini yazan gazete, sözleşmelerin imzalanması için önceki gün Enerji Bakanlığında düzenlenen törene ABD, Birleşik Krallık ve İsrail’in Güney Kıbrıs’taki büyükelçilerinin de katıldığını ifade etti.
Lakkotripis: İlk kez bir doğal gaz üreticisi haline geldik
Gazeteye göre önceki gün düzenlenen basın toplantısında konuşan Enerji Bakanı Yorgos Lakkotripis ise, anlaşmaların imzalanmasını, Rum Yönetiminin ilk kez bir doğal gaz üreticisi haline gelmesine izin veren, oldukça önemli bir gelişme olarak nitelendirdi.
Daha yapılması gereken çok şey olduğuna da işaret eden Lakkotripis, konuşmasında “bugünkü gelişmeyle beraber, enerji programımız, hidrokarbon zincirinin tamamlanmakta olduğu bir sonraki aşamasına geçmektedir” ifadesini de kullandı.
Lakkotripis, Rum kesiminin sınırların belirlenmesinden, ruhsatlandırma, araştırma ve keşfe, şimdi ise işletme aşamasına geçtiğini belirtti.
Rum kesiminin Avrupa Birliği’nin (AB) doğal gaz üreticisi, aynı zamanda alternatif enerji arzı kaynağı haline geleceğini de ifade eden Lakkotripis, aynı zamanda bölge ülkelerinin, Avrupa’ya yönelik bir Doğu Akdeniz Doğal Gaz Koridoru meydana getirilmesine ilişkin ortak vizyonunun hayata geçirilmesine ilişkin kararlı bir adım atılmakta olduğunu da dile getirdi.
Lakkotripis, Rum hükümetinin nihai hedefinin, Afrodit yatağının geliştirilmesinin Rum Yönetimine önemli faydalar sağlaması olduğuna da işaret ettiği açıklamasında, 12’nci parselle ilgili sözleşmenin revize edilmesinin neredeyse bir yıl süren yoğun müzakerelerin sonucu olduğunu kaydetti.
Lakkotripis açıklamasında “bugünkü gelişmenin Kıbrıs Cumhuriyeti’nin enerji programında önemli bir dönüm noktası daha teşkil ettiğini düşünüyorum. Bu gelişme, zorluklara rağmen, enerji programımızın planlandığı gibi ilerlediğini kanıtlıyor” ifadesini de kullandı.
Noble Energy Şirketi Genel Müdür Yardımcısı Keith Elliot da açıklamasında, doğal gazın geliştirilmesi ve ihraç edilmesiyle ilgili olan projeyle alakalı planlamalarının ilerlemesi için, imzaların tamamlanması ve onayların alınmasıyla, önemli bir dönüm noktası olarak nitelendirdiği şeye ulaşılmasından duyduğu memnuniyeti ifade etti.
“Bugünkü günün Afrodit yatağının geliştirilmesi için bir yol açtığını” dile getiren Elliot, bu dönemin, doğal gazın geliştirilmesi açısından bölge açısından çok heyecan verici olduğunu da söyledi.
Olası petrol fiyatlarına göre revize edilmiş sözleşme
12’nci parselle ilgili revize edilmiş orantılı üretim (gelir) paylaşımı sözleşmesi temelinde, düşük petrol fiyatları var olması durumunda, projenin şirketler grubu açısından sürdürülebilir olması için sözleşmenin ekonomik şartlarının yeniden düzenlendiğini yazan gazete, Rum Yönetiminin ise fiyatların daha yüksek olması durumunda bundan fayda sağlayacağına işaret etti.
Gazete “R-factor” olarak adlandırılan bu mekanizmanın, ilk lisans turu haricinde, Rum Yönetiminin sözde MEB’deki şirketlerle imzaladığı tüm sözleşmelerde geçerli olduğuna da vurgu yaptı.
Gazeteye göre Enerji Bakanı Lakkotripis de açıklamasında, şirketler grubunun piyasada birkaç yıldır hüküm süren düşük petrol fiyatları yüzünden ilerlemesinin mümkün olmadığını savunurken var olan zorluğa işaret ederek, şirketleri ilerlemeye zorlamaları konusunda da zorluklar bulunduğunu, çünkü sözleşmede etkin kontrol yapılmasına ilişkin maddeler bulunmadığını söyledi.
Sözleşmenin revize edilmesinin karşılığında, Rum Yönetiminin şirketler grubundan, sözleşmenin ihlal edilmesi durumunda, sözleşmenin feshedilmesi olasılığına kadar ulaşan sert şartlarla birlikte, bağlayıcı zaman takvimleri (dönüm noktası) aldığını dile getiren Lakkotripis, birinci dönüm noktasının ikinci teyit sondajı, ikincisinin teferruatlı teknik araştırmalar (FEED), üçüncüsünün nihai yatırım kararı (FID), dördüncüsünün ise FID’ın ardından, muhtemelen 2023 yılında GSPA (Gas Sales and Purchase Agreement) olduğunu, yani şirketler grubunun alıcıyla nihai ticari anlaşma yapması olduğunu izah etti.
Lakkotirpis: Düşük fiyatlarla ilgili olarak şirketler grubuna bazı kolaylıklar sağladık
Lakkotirpis, petrol fiyatlarının yüksek olması durumunda kendilerinin daha fazla alabilecekleri perspektifiyle, düşük fiyatlarla ilgili olarak şirketler grubuna bazı kolaylıklar sağladıklarını aynı zamanda bunun karşılığında, projenin ilerleyeceği konusunda sıkı zaman takvimleri aldıklarını da belirtti.
Şirketlerin kalkınma ve üretim planında, Rum Yönetimi için tahmini gelirin, en baskın senaryoya göre, 18 yıl için 9,3 milyar dolar olduğunu ve bunun yılda ortalama olarak yaklaşık 500 milyon dolar olduğunu beliren gazete, ortalama bir senaryoya göre ise, brent petrolün ortalama fiyatının, yüzde 2’lik bir artış tahminiyle, 2022 yılında varil başına 70 dolar olarak tahmin edildiğini iletti.
Gazete, Afrodit yatağındaki doğal gaz miktarının 4,1 trilyon ayak küp (tcf) olduğunu da anımsattı.
Gazete, projenin tümünün, ilk kalkınma aşamasında, 3 milyar Euro’luk sermaye harcaması maliyetine, ikinci aşamada daha fazla üretim sondajıyla birlikte 2 milyar Euro’ya daha, 18 yıllık işletme giderleri için de 2 milyar Euro ekstra maliyete sahip olacağını belirtti.
Afrodit yatağından ilk gelirlerin 2025 yılında elde edilmesinin beklendiğini dile getiren Enerji Bakanı Lakkotripis ise, üretim sondajı da olacak olan ikinci teyit sondajının ise 18 ay içerisinde gerçekleştirileceğini açıkladı.
“Rum Yönetiminin yüzdesi yüzde 50’nin ötesinde”
Doğal gazın tahmini satış fiyatları konusunda ise açıklama yapmayan Rum bakan, bunun için, brent petrol fiyatlarına bağlı olarak, bazı ön anlaşmalar yapıldığını ve satış formülleri geliştirildiğini ifade etti.
Hiç kimsenin brent petrolün fiyatının 2022 veya 2025 yılında ne olacağını bilmediğini ve tüm hesaplamaların senaryolar temelinde yapıldığını da ifade eden Lakkotripis, varili 50, 70 ve 80 dolar olan üç senaryo temelinde de, Rum Yönetiminin yüzdesinin yüzde 50’nin ötesinde olduğunu belirtti.
Lakkotripis, Afrodit yatağından Mısır’daki Idku terminaline gidecek olan doğal gaz boru hattının ise kalkınma ve üretim planı içerisinde yer almadığını ve bunun şirketler grubuyla daha sonra ele alınacağını da sözlerine ekledi.
Politis gazetesi habere “Brent Petrolün Fiyatının Uluslararası Piyasalarda 2022 Yılında 60 ile 80 Dolar Arasında Dalgalanması Durumunda Afrodit’ten 6 ile 12 Milyar Dolar Arasında Gelir- Üretime Kadar Dört Adım” başlığıyla manşetten ve iç sayfadan geniş yer verirken, Fileleftheros gazetesi habere “2025 Yılında Doğal Gaz İçin İmzalar Atıldı- Afrodit Günde 800 Milyon Ayak Küp Doğal Gaz Çıkaracak”, Haravgi’de ise “Afrodit’le İlgili Gösterişli İlan- Kazançlar Şirketlere, Zaman Takvimleri de Hükümete” başlıklarıyla yer aldı.
