Maraş’ın 74 öncesi ve bugününe şöyle bir bakalım - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Perşembe, Mart 28, 2024
Köşe Yazarları

Maraş’ın 74 öncesi ve bugününe şöyle bir bakalım

Mete Hatay bannerMete Hatay

Erdoğan’ın Açık ve Kapalı Maraş teklifiyle ilgili tepkiler devam ederken, hadi gelin Mağusa’ya bir de rakamlarla bakalım:

Mağusa’nın 1974 nüfusu, 1974 yılında 39,000 civarı olarak tahmin ediliyordu. Yaklaşık 12,000 kişi ise her gün çalışmak üzere kente geliyordu. Kıbrıslı Rumların çoğu Maraş veya Varoşa olarak bilinen bölgede yaşıyor ve çalışıyordu. Kıbrıslı Rum nüfusunun 26,000 kişi civarı olduğu, 8,500 Kıbrıslı Türk’ün ve yaklaşık 4,000 üçüncü ülke vatandaşının ise nüfusun geri kalanını oluşturduğunu biliyoruz.


yazı hatay

 

Bugüne baktığımızda, Mağusa belediyesinin 2011 yılı nüfusu ise 33,955 olarak kaydedilmişti. Bu nüfusun en az üçte birinin vatandaş olmayan kişilerden oluştuğunu biliyoruz (öğrenci, işçi v.s.). Aynı sayıma göre, şu anda yerleşim yapılmış “Açık Maraş” olarak anılan bölgede, yani Anadolu Mahallesinde 385, Harika’da 158, Canbolat 826, Namık Kemal 326, Lala Mustafa Paşa’da 595, Pertev Paşa’da 290, Piyale Paşa’da 320 ve Zafer Mahallesi’nde 507; toplam 3,407 konut, ve 11,114 kişilik bir nüfus tespit edilmiştir. Seçmen kütüklerinden görebildiğimiz kadarıyla bu konutlarda yaşayanların yaklaşık 5,220 kişisi güney göçmeni, geri kalanları ise TC kökenli KKTC vatandaşlarından oluşmaktadır. Buraya yerleştirilen TC kökenli KKTC vatandaş nüfusunun, daha çok 1975 ve 1976 yıllarında devlet teşvikiyle getirtildikleri bilinmektedir.

 

Türkiye’den gelen köylülerin çoğu Tarımsal iş gücü olarak getirtilmişlerdi. Onlara 1974 öncesi, çok verimli olan, “Açık Maraş’ta” bulunan portakal bahçeleri ve tarımsal araziler de işte bu yüzden tahsis edilmişti. Üç beş yılın içerisinde suyun aşırı tuzlanmasından ve yeterli narenciye bilgisine sahip olmayan kullanıcılardan dolayı portakal bahçelerinin çoğu kuruyacaktı. Bir süre sonra bu bahçelerin yerini seracılık yapılmaya başlanacaktı. Şu an seracılık ise başarıyla yapılmaktadır. O dönemdeki düşük seviyedeki üretimin bir diğer nedeni ise malların sahipliliğinin belirsiz durmasıydı. Göçmenlere, ellerinde tuttukları malların tapusu 1995 yılından sonra verilmeye başlanmıştır. Malların çoğu, o güne kadar ne olacağı belli olmadan tahsis olarak kalmış ve yeterli ilgiyi görmemişti. Zaten satılması ve kiralanması da mümkün değildi. Koçan verildikten sonra tarımsal arazilerin iyice toparlandığı ve üretimin arttığı görülmüştür. Bazı Magosalıların iddia ettiğine göre birçok mal bu tarihten sonra el değiştirmeye başlamıştır.

 

Güney göçmenlerin çoğu Baf bölgesinden, bir kısım ise limasol’dan gelmişler. Bazı Larnakalı aileler de, çoğu Trikomo’ya yerleşmelerine rağmen  Mağusa’yı tercih edip, Açık Maraş’ta kendilerine ev bulmayı başarmışlardır. Çoğunun eşdeğerci olduğuna inanılmaktadır. Yani bu kişiler daha çok güneyde mal bırakmış kişilerden veya onları akrabalarından oluşmaktadırlar. Bunun yanında güneydeki malını feragat etmeden mücahitlik puanını kullanarak mal sahibi olmuş kişilerin de olduğu bilinmektedir. Seçim listelerinden orada yaşayan Kıbrıslı Türklerin geldiği yerleri şöyle sıralayabiliriz: Baf, Limasol ve Larnaka’ya ek olarak Aksilu, Hirsofu, Amarget, Ayyianni Stavrokonno, Melandra, Lapityu, Kidasi, Tera, Lempa, Retça, Evretu, Ayvarvara, Aynikola, Falya, Andoliku, Hulu, Pelatusa, Yalya, Yeroşibu, Prodromi, Ayyorgi, Meladya, Dimi, Poli, Kukla, Susuz ve Marona.

 

Türkiye’den 1975-76 yıllarında getirtilip yerleştirilen göçmenler ise genellikle Mersin, Antalya, Adana, Konya ve Hatay bölgelerindendir. Yerleşenler arasında yoğun bir göçebe yörük nüfusun olduğu bilinmektedir.

 

Kapalı Maraş’a baktığımızda ise Devletin yaptığı başka bir çalışmaya göre, Rumlara ait yaklaşık 4,500 adet bir konut stokunun bulunduğu iddia edilmektedir. Hane halkı nüfusunu 1974’te olduğu gibi 3.4 kişi olarak alırsak, bu da bize yaklaşık 15-16,000 arası yalnızca Kapalı Maraş’tan yerinden olmuş Kıbrıslı Rum olduğunu göstermektedir. Açık Maraş’taki konutları bu rakama eklersek (3,407 çarpı 3.4 bize 11,500 rakamının üzerinde bir sayıda insan eder) bu da toplam Maraş nüfusunu 26,000 civarı olduğunu göstermektedir. Mağusa’nın diğer bölgesinde yaşayan Rumları ve üçüncü ülke vatandaşlarını sayarsak orijinal 30,000 sayısına yaklaştığımızı görürüz. Ayrıca açık Maraş’taki bazı askeri binalar da 2011 konut sayımına alınmamıştı.

 

Öte yandan açık Maraş’ta turistik amaçlı yapılmış Palm Beach ve civarındaki iki üç apart otelin de kullanımda olduğunu biliyoruz. Fakat esas turistik tesislerin Kapalı Maraş’ta kaldığı bilinmektedir. Rum tarafının iddia ettiği envanter şöyledir: Kapalı Maraş’ta toplam 45 otel, 60 apart-otel (toplam 10.000 üzeri yatak kapasitesi). 4469 ev, 143 resmi daire, 9 kilise, türbe ve mezarlık ve 8 okul bulunuyordu. Kapalı Maraş’ta ayrıca 3000 civarı büyüklü küçüklü ticari iş yeri, 99 eğlence merkezi, 25 müze, 24 sinema ve tiyatro, 21 banka, 2 spor tesisi de bulunmaktaydı.

 

Evet Açık Maraş verildiği taktirde 12,000 civarı bir nüfus etkilenecektir. 12,000 kişi mallarına kavuşurken aynı miktarda insan yeniden yerinden edilecektir. Bildiğiniz gibi Kapalı Maraş’ta sivil nüfus yaşamamaktadır. Dolayısıyla geri iadesi daha kolaydır.

 

Öte yandan, Maraş’ın bütünün (kapalı ve açık) iade edilmesi demek yaklaşık 26,000 Rum göçmenin ve 4,000 yabancının geri evlerine ve mallarını almasını sağlayacaktır. 10,000 yatak kapasiteli turistik bir kentin yeniden canlanmasını ise mevcut Mağusa kentine de büyük bir katkı sağlayacağı muhakkaktır. Diğer taraftan baktığımızda, eğer Maraş’ın tümü iade edilecekse, yerinden tekrardan edilecek kişiler için bir an evvel bir yerleşim ve rehabilitasyon programının hazırlanması gerekir, yoksa kaş yararken göz de çıkartabiliriz.

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar