Bundan beş yıl önce, 2008 yılı Mart ayı başında, yapmış olduğunuz yatırımların değeri diyelim ki bir milyon dolar civarındaydı. Hatırlayacağınız gibi aynı yıl içinde eylül ayında, finans piyasaları çökmüştü ve bunun sonunda 2009 yılının Mayıs ayı başında portföyünüzün değeri neredeyse yarı yarıya azalmış ve kağıt üzerinde yarım milyonluk bir kaybınız olmuştu.
* * *
Gayrimenkul piyasalarındaki gelişmeler sonunda bu hafta içinde, örneğin en büyük 100 Amerikan şirketinin hisse senetlerinden oluşan Dow Jones 100 endeksinin değeri bütün zamanların en yüksek düzeyine ulaştı. 2008 yılının Mart ayı başında bir milyon dolar olan sepetin değeri 1,2 milyona yükseldi: Bir başka deyişle, bırakınız kayıpların kapanmasını, azımsanamayacak büyüklükte bir kazanç ortaya çıktı.
* * *
İşte bu kazancın ortaya çıkması, yeniden yükselmeye başlayan ev fiyatları ve görece istikrar gelmeye başlayan işgücü piyasası ile eşzamanlı olduğundan, varlıklı Amerikalılar ciddi bir şekilde tüketim harcamalarını nasıl yaptıklarını gözden geçirmeye başladılar. Bir kaç yıl öncesine kadar kullanılmış bir arabayı bile alıp almamakta tereddüt edenler, hayallerindeki arabayı alma planları yapmaya başladılar. İnsanların hayallerini gerçekleştirebilmeleri tabii ki çok güzel bir şey. Daha da güzel olan ise tüketici harcamalarındaki olası yükselişlerin zamanlaması; kamu harcamalarında kısıntıya gidileceği ve kemer sıkma politikalarının yürürlüğe konacağı zamana denk gelmesi.
* * *
Buraya kadar olanlar Amerikan ekonomisinin toparlanması süreciyle ilgili pozitif gelişmeler. Fakat bu gelişmeler bütün resmi yansıtmıyor. Her ne kadar genelde ekonomide bir iyileşme varsa da, malum herkesin gayrimenkul piyasalarında bir milyon doları yok. Birçok insan, gün çalışıp, gün kazanıp, gün harcıyor. İşte bu insanlar için durum o kadar da parlak değil çünkü hâlâ daha işsizlik oranı 2008’deki düzeyinin çok üstünde. Örneğin, Mart 2008’de işsizlik oranı %5,1 idi ve işgücünde olup da işsiz olan insan sayısı da sadece 7,8 milyondu. Bir yıl sonra işsiz Amerikalı sayısı %72 artarak 13,4 milyona, iki yıl sonra ise, 2010 Mart’ında iki yıl öncesinin neredeyse iki misline, 15,2 milyona ulaştı. Bu tarihten sonra giderek azalsa da, 2013 başında işsizlik oranı %7,9 idi. Yani 12,3 milyon Amerikalı -ki bu rakam 2008 Mart’ındakinden 4,5 milyon (yani %58) daha fazla- işsiz.
* * *
Bir yanda kullanılmış araba alamayacak duruma düştükten beş yıl sonra hayal ettiği arabayı alacak durumda olanlar; diğer yanda ise kullanılmış arabasını satıp yiyecek alma durumuna gelenler. Kime sorduğunuza bağlı olarak ya “Amerikan ekonomisi uçuyor” ya da “Amerikan ekonomisi yerlerde sürünüyor” cevaplarını alabilirsiniz. Bu da sizi şaşırtmamalı.
