İyi bir yönetici trenlerin düzenli bir şekilde çalışmasını, vaktinde kalkıp gideceği yere vaktinde varmasını sağlar. İyi bir lider ise halka trene binmenin gerekliliğini, bunun kendileri için en iyi ulaşım yöntemi olduğunu anlatır ve onları treni kullanmaya ikna eder. Bu tanımlar biraz işletme kitaplarındaki klişe laflar gibi; ama yanlış değil. Kıbrıs Cumhuriyeti ihtiyacı olan borcu temin etmeye çalışırken seçilmiş politikacıların davranışları, maalesef liderlerinin iyi olmadığını gösteriyor.
* * *
İyi bir liderin Kıbrıslı Rumlara içinde bulundukları durumu açıkça anlatıp, bu düzenin niye sürdürülebilir olmadığını izah etmesi gerekirdi. Özet olarak halka şu anlatılmalıydı: “fiyatlar, verimlilik ve gelirler arasındaki bağlantının tekrar tesis edilmesi için kaynakların daha iyi bir şekilde kullanılması, verimliliğin artırılması ve ekonominin büyümesi gerekiyor. Bunun gerçekleşebilmesi için de Kıbrıslı Rumlar olarak tüketim alışkanlıklarınızı tamamen değiştirmeniz; kazanmak için daha çok çalışmanız ve kazandıklarınızdan çok daha azını harcamanız gerekiyor.”
İkinci olarak, her ne kadar 100 bin Euro’nun altındaki hesapların bankanın batması durumunda devlet tarafından ödeneceğinin garanti edildiği doğruysa da, devletin bunu yerine getirecek durumda olmadığı net bir şekilde belirtilmeliydi. Çünkü devletin elinde ödemeyi yapmak için gerekli olan para yok; bir başka deyişle bankaların batması durumunda hesap sahipleri bütün paralarını kaybedecekler. Devletin para basma yetkisi de yok. Eğer para basma yetkisi olsaydı, merkez bankasının para basarak bütün bu küçük hesap sahiplerinin paralarını ödemesinin ne anlama geldiği de açıklanmalıydı: Büyük miktarda basılıp piyasaya sürülen paranın piyasadaki para miktarını artıracağı ve bu artışın da enflasyonist etkisi olacağı; yani herkesin elindeki paranın alım gücünün düşeceği belirtilmeliydi. Kısacası içinde bulunulan durumda, AB’den 10 milyar borç almak için şart koşulan bir kereye mahsus bankalardaki hesaplara yapılacak saç tıraşının—bankalarda yabancılara ait yüklü miktarda paralar olduğu için—son derece iyi bir seçenek olduğunun altı çizilmeliydi.
* * *
Üçüncü olarak da, içinde bulunulan kötü durumdan çıkmak için kimin fedakârlık etmesi gerektiği konusuna açıklık getirilmeliydi: Bedeli ödemesi ve en fazla fedakârlık etmesi gerekenlerin bugüne kadar bankaların bonkör faiz ödemelerinden ve devletin yaptığı bol kepçe harcamalardan yararlananlar olması gerektiği anlatılmalıydı. Bunu yaparken gelecek kuşakların da üzerinde hak sahibi olduğu doğal kaynakların bugünü kurtarmak için teminat gösterilmesinin söz konusu olamayacağı net bir şekilde açıklanmalıydı. Hele hele sosyal sigortalar ve benzeri emeklilik hesaplarına konmuş olan paralara dokunulamayacağının altı çizilmeliydi.
* * *
İyi bir lidere her zamankinden daha fazla ihtiyacı olan Kıbrıslı Rumlar maalesef yine karanlıkta ve çaresiz bırakıldılar.
