Hepimiz düşüncelerimizin gerçeğin bir yansıması olduğuna, doğru olduğuna inanmak isteriz. Ancak düşüncelerimizi, özellikle de kabullenmenin zor olduğu durumlarla karşı karşıya geldiğimiz zaman gerçeklikten uzaklaştırıp kendi doğrularımızın aynası haline getirebiliyoruz, hem de hiç farkında olmadan.
İnsanoğlu kendini aldatma/kandırma konusunda başarılıdır; bunu başarmamızı sağlayacak komplike bir zihne sahibiz. İnanmak istediğimiz şeylere kendimizi ikna edebilmek için pek çok gerekçe üretebiliriz. Biraz inkar, akla uygun hale getirmek için küçük değişiklikler hoşlanmadığımız durumları kabul edilebilir hale getirmemizi kolaylaştırıyor. Bu küçük oyunları pek çok konuda yapabiliyoruz; neden sıradan değil marka kıyafetler giydiğimiz, pahalı arabalar kullanma ihtiyacı duyduğumuz, teknolojik ürünlere neden çok para harcadığımız ya da Kıbrıs Sorunu’nun çözüleceğine ya da çözülmeyeceğine olan inancımız hakkında vs.
Kendini aldatmak, motive olmak ve cesaretlenmek için gerekli bir içsel kaynak; psikolojik olarak kaygı yaratan durumları biraz değiştirerek mantığımıza uygun hale getirmek kabul edilebilir bir durum. Bu minik modifiyeler kişisel hedeflerimizi gerçekleştirmemizde, kaygılarımızla baş edebilmemizde bize yardımcı olabiliyor. Yapılan araştırmalar kişinin kendisi ile ilgili beklentiler geliştirmesinin motive edici bir etkisi olduğunu ortaya koyuyor. Kendimiz ve içinde yaşadığımız toplumla ilgili pembe yalanlardan oluşan bir diyar yaratmakhayatın günlük işleyişinde motivasyonumuzu arttıracak enerji kaynağı olabiliyor.
Farkında olarak ya da olmayarak yaptığımız içsel konuşmalarımız –zihnimizde kendi kendimizle yaptığımız konuşmalarımız- bizi hem aldatan hem de aldatılan rolüne sokabiliyor. Kendimize söylediğimiz masum yalanlara ikna oluyor, yarattıklarımıza inanarak -olumlu anlamda- kendini doğrulayan kehanetlerde bulunuyoruz. Minik yalanlarımız kendi psikolojik kaderimiz haline dönüşüyor. Evet, dozunu abartmadan yaptığımız küçük aldatmaların bize faydası var; ancak bir yetişkin olarak hayatınızın her alanında -kişililiğim, kimliğimiz, işimiz, politik duruşunuz vs.- sizi gerçeklerden uzaklaştıracak kadar abartılı bir hale dönüşmüşse sonuçları yıpratıcı olabilir.
Kabul edilmesi zor, neticeleri hırpalayıcı ya da zor kararlar almamızı gerektiren durumlarla karşılaştığımız zaman endişelenip kaygılanabiliyoruz. Kaygı ise gerçekleri kendimizden gizlememize neden olacak güçlü bir tutku hissetmemize neden olabiliyor. Kaygı yaratan gerçekler sizin kendinizden sakladığınız sırlarınız haline dönüşebiliyor. Bu döngü güçlendikçe gerçeklerle yüzleşmek, kabullenmek daha da zorlaşıyor.
Kendini aldatmanın bilinçsiz doğası karşısında elde edebileceğimiz en büyük başarı kendimize ne zaman yalan söylediğimizi fark etmek, kendi yalanlarımızı yakalamak olur herhalde. Peki bunu başarabilir miyiz? Elbette başarabiliriz ancak bunu gerçekten yapmak ister miyiz ya da sonuçları ile baş edebilir miyiz esas cevaplamamız gereken sorular bunlar. Kendinizden sakladığınız sırlarınızla yüzleşmeye hazır mısınız? Çünkü kendini kandırmanın karşıtı kendine dürüst olup gerçekleri sansürsüzce kabullenmek olacaktır.
Kendi yalanlarımızla yarattığımız harikalar diyarında yaşamaya çalıştıkça gerçeklikle bağımız zayıflıyor. Olmadığımız biri olduğumuza kendimizi ikna ediyoruz, bizi kaygılandıranların neden kaygı ve endişe yarattığını irdelemek yerine kendimizce kabul edilebilir mazaretler üretip aynı kısır döngüyle hayatımızı sürdürmeye devam ediyoruz. Dürüst olmak, kendimizi olduğumuz gibi kabul etmekle ve karşılaştığımız tatsız gerçeklerin yarattığı hoşnutsuzlukları hoşgörmeye çalışmakla gelişebilir ancak. Bireyin, özerkliğin sembolü olduğu modern topluklarda hepimiz kaygı ve stres dolu yaşamlar sürdürüyoruz. Özerklik çoğaldıkça bireysel gerçeklikler de çoğalıyor haliyle. Bu ise kendini aldatma döngüsünü besleyebiliyor. Kim olduğumuzu fark edebilir ve kabullenebilirsek o zaman yalandan bir dünya yaratmak yerine dilediğimiz kişi olabilmek, arzuladığımız hayatları sürebilmek belki de hayalini kurduğumuz diyarın yaşadığımız toplumda gerçekleşmesini sağlayabilmek için değişimi başlatabiliriz.
