2013-2015 sürdürülebilir ekonomiye geçiş programı ülkemizde erken seçim sürecinde ve yeni hükümet kurma çalışmalarının sürdüğü bugünlerde yine gündeme geldi ve üzerinde eleştiriler, yorumlar ve değerlendirmeler yapılmaya başlandı. Ben de bugünkü yazımda bahse konu ekonomik programla ilgili olarak sizlere özet bilgiler vererek, içeriğini tekrardan bilgilerinize getirerek, hatırlatmalarda bulunmak istiyorum.
Ekonomik program:
Mali disiplini sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmak ve dışa bağımlılığı azaltmak, istihdamı artırmak, tasarrufları artırmak ve yatırıma dönüştürmek, ekonomik istikrarı güçlendirmek, halkın refahını artırmak, ekonomik yapının, rekabet edebilir ve sürdürülebilir bir düzeyde büyümesini sağlamak gibi amaçları içermektedir.
Program içeriğinde, yatırım oranının iyileştirilmesi, kamu hizmeti kalitesinin artırılması, girdi maliyetlerinin düşürülmesi, katma değeri yüksek ihracata dönük mal ve hizmet üretilmesi, AR-GE ve yenilikçiliğin geliştirilmesi, kayıt dışı ekonomi ile mücadele, enerjide arz güvenliğinin sağlanması, özel sektörün rekabet gücünün ve kamunun etkinliği ve verimliliğinin artırılması temel hedefler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Görüldüğü üzere, kamunun küçültülerek, ekonominin özel sektör eliyle büyütülmesi ön plana çıkmaktadır. Reel sektöre ayrılan kalemlerde %84, yatırım kalemlerinde de %55 düzeylerinde bir büyüme görülmektedir. Programda geçirilmesi gereken yasalar ve yapılması gereken eylem planları ile ilgili detaylı bilgiler bulunmaktadır. Bütün ülkenin ihtiyacı olan eksik yasaların süratle tamamlanması ve revizesi hedeflenmektedir.
Şimdi de, programda yer alan ve önümüzdeki 3 yılda hayata geçmesi planlanan eylemler, yasalar ve hedeflerden ilk etapta göze çarpanlara kısaca değinmek istiyorum.
– Türkiye’den su ve elektrik getirilmesi projesi
– Finansman olarak 3 milyar TL (katrilyon) tutarında kaynak ayrılması
– Devlet iç borçları faiz ödemeleri için 300 milyon TL tutarında kaynak ayrılması
– Bafra-İskele turizm yatırımları için TC Kalkınma Bankası’ndan kredi desteği sağlanması.
– Turizmde charter seferlere yönelik desteklere devam edilmesi
– Tarım master planı ve strateji belgesi hazırlanması
– Ürün ve gıda güvenliğine yönelik yasal mevzuatların tamamlanması
– Yeni karayolları projelerinin gerçekleşmesi
– Devlet mesai saatlerinde yeniden düzenlemeye gidilmesi
– Eğitimde tam güne geçilmesi
– Kamu kurum, şirketleri ve bankalarında kıdem tazminatının kaldırılması, mevcutların da ödenip kapatılması
– Kamuda istihdamın sınırlanması (1 yıl içinde istihdam edilenler 2010-2012 arasında emekli olanların %25’ini geçmeyecek) 2013’te kotalar doldurulmuştur
– Kamuda çalışma saatlerinin verimlilik esas olacak şekilde yeniden düzenlenmesi
– Kamu kurum ve şirketlerindeki yüksek olan İhtiyat Sandığı kesintilerinin kamu ile eşitlenmesi
– Genel sağlık sigortasına geçilmesi
– Belediyelerin prim ve vergi borçlarının tahsili amacıyla bütçe katkılarından kesinti yapılması için yasal düzenleme yapılması
– Üçlü kararname ile atananların kısıtlanması ve verimliliği artıracak yeni Kamu Görevlileri Yasası çıkarılması
– Kamuda ek mesailerin kısıtlanması
– Kayıt dışı ekonomi ile mücadele eylem planının hazırlanması
– Yükseköğretim strateji belgesi hazırlanması
– Kamu kurumlarının birbirlerinden olan alacak ve borçlarının mahsubu ve kalan kısımlarının yapılandırılması için yasal düzenleme yapılması
– Özel yasa ile kurulmuş kamu kuruluşlarının hesaplarının denetime tabi olmasının sağlanması
– Reel Sektör Danışma Kurulu, Ekonomik Koordinasyon Kurulu, Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Kurulu ve İhracatçılar Meclisi’nin kurulmasının sağlanması
– Ekonomik program aylık periyotlar şeklinde izlenecek ve denetlenecek uygulamalar ve gelişmeler her 6 ayda bir gözden geçirilip, değerlendirilecektir.
Ekonomik programın en çok tartışılan konusu özelleştirmelerin geçtiği bölümlerdir. Deniz limanları, Telekom ve elektrik alanlarında düşünülen özelleştirmeler (işletme hakkı devri, hisse devri, yap-işlet-devret, ayrıştırma yöntemleriyle) konusunda tepkiler bulunmaktadır. Özelleştirmelerin alternatifleri varsa, fayda-maliyet analizi ve fizibilitelerle desteklenerek ortaya konmalıdır. Sadece istemeyiz, yapılamaz denmekle sorun çözülmüyor. Gerekçeleriniz ve formüllerinizle, alternatiflerinizi ortaya koyacak ve mücadele edeceksiniz.
Yapılacak özelleştirmelerin devlet tekeli yerine, özel sektörde tekel yaratıp, yaratmayacağı mutlaka tartışılmalıdır.
Kendimce, önemli gördüğüm bazı hususlara yukarıda değindim. Bunlar gibi birçok konu programda mevcuttur. İncelenmesinde fayda vardır.
Ekonomik programın hazırlanması, KKTC’deki sivil toplum örgütleri, akademisyenler, bürokratlar ve uzmanların katılımlarıyla şekillenmiştir. Emekleri ve katkıları yadsınamaz. Katılımcıların programı sahiplenmeleri önemli bir adım olmuştur.
Programın içeriği, kamuyu revize, reforme etme, yeniden yapılandırma merkezlidir. Özel sektörün önünü açıp, bu minvalde büyüme hedeflenmektedir.
KKTC’de büyük bir kitle, sürdürülebilir bir ekonomik yapıya ulaşılması için, siyasi çözüm veya izolasyon ve ambargoların kalkmasını olmazsa olmaz olarak görmektedir. Bu gerçekleşmediği sürece KKTC’nin Türkiye’nin finansal desteğine ihtiyacı hiç bitmeyecektir. Programsız, protokolsüz, eylem planı ve takvimi olmayan hiçbir finansal kaynak temin edilemez. Bankadan kredi alınacağında bile, plan, takvim, teminat ve garantiler verilmeyince finansmana ulaşılamamaktadır. Bütün bu realiteler ortada dururken toptan retçi tavır içine girmek yanlış olacaktır. Tartışarak, anlatarak, ülke gerçeklerini de vurgulayarak, kimseyi rencide etmeden istişarelerde bulunmak ve ikna etmeye çalışmak, ihtiyaç duyulan noktalarda revize yapılmasında uzlaşmaya varmak mümkün olabilecektir. Unutulmamalıdır ki KKTC’de, Türkiye ile 2007 yılından beri 3 yıllık ekonomik programlar yapılmaktadır. Daha önceleri de 1 yıllık yapılmaktaydı. Mevcut olan, ne ilk ne de son olacaktır…
Ekonomik programın, ülkemizin en önemli sorunları olan, işsizlik, geçim sıkıntıları, satın alma gücü ve gelir dağılımı bozukluğuna çare olabilmesi, en önemli hedeflerden biri olmalıdır.
Ekonomik program hakkında fikir sahibi olmak için, iyice okumalı ve içeriği hakkında bilgi ve donanıma sahip olunmalı ve bunun üzerine sağlıklı yorumlar ve açıklamalar yapılmalıdır.
