Dünya Bankası ekonomistleri bir kez daha KKTC’nin ekonomik ve mali durumunu masaya yatırdı ve de 70 sayfalık bu konuda bir rapor yazdı. Bilgisayarda buldum, oku, oku usandım. Tercüme hatası mı ne, bazı teferruatları ben bile anlamadım. Belki İngilizcesini okur anlarız. Yarısında durup özetlere baktım. Dünya bankası bize bilmediğimiz, öğrenebileceğimiz bir şey söylemedi. Bizlerin buralarda yıllardır söylediklerimizi tekrarladı, durdu. Tamam, hemen, hemen hepsi ekonomik doğrular. Özet sonuçlardan bahsedeyim, bakalım siz de bilmez miydiniz?
Acil, cesur ve geniş kapsamlı reformlara ihtiyacımız var, aksi takdirde orta vadede dahi sürdürülemez bir ekonomik yapımız mevcut. Türkiye’ye borçlarımızı ödemesek dahi 2025’te borcumuz kontrol edilmez, milli gelirimizin %150 sine ulaşacak. Bunu esas sebebi yüklü ve hantal kamu sektörü, bonkör ödenekler, inanılmaz yüksek kamu emeklilik ödenekleri, SSF açıkları ve benzeri. Yani popülist uygulamalar. Şimdi bu uygulamaları dondur, hatta kes diyor. Memur sayısını rakamlar vererek azalt diyor. Fazla mesaiyi, lüzumsuz popülist harcamaları, hayat pahalılığı verme lüksünü 10 yıl askıya al diyor. 13’ncü maaşı kaldır diyor. Yoksa işin boru, ekonomin bunları kaldırmaz diyor. Bunları biz de yıllardır söyleriz de, onlara ilaveten biz yerliler özel şartlarımızın da var olduğunu onlardan daha iyi biliriz. Kangrenleşmiş alışkanlıklarımız ve yumuşak iniş ihtiyacını, Anavatanımız avantajı sayesinde, uçağı onların öngördüğünden daha az sallantılı indirebileceğimizi, muktesep hak denen Anayasa engelini aşmamız gerektiğini, bu ülkede ganimetten, içerili bilgiden, monopollerin yaygınlığından haksız kazançlar elde edilip, bunların cezai müeyyidelerle engellenip veya başka ülkelerde olduğu gibi vergilendirilmeyip gelir dağılımının gittikçe bozduğumuzu ya bilmezler veya aşırı, vahşi kapitalist mantaliteleri sayesinde bize tavsiyelerinin öncelik ve dozajlarında zafiyetleri görülür. Harcamalarda titizlik yanında, bilinçli vergi reformu ile gelirleri artırmak daha sağlıklı olmaz mı? Servet vergileri türünden birçok bilinçli ülkenin uyguladığı “Capital gains” yani Şerefiye vergisi bize tam uygun değil mi? Ayrıca onların da önerdiği gibi ekonomiyi mümkün mertebe kayda almak, emlak vergisini epeyi kademeli yükseltmek ve lüks tüketimi vergilendirmeye ağırlık vermek, ancak onların unuttuğu pahalılık yaratan dolaylı vergileri hem basitleştirip, hem de düşürmek öncelik almaz mı? Bu raporda söylediklerini Dünya Bankası hemen, hemen tümünü daha önce de söylemişti. Okumaya niyeti olmayan, kafası basmayan çocuğa istediğin kadar söyle. Dünya bankası bize boşuna nefes ve emek harcıyor. Bu çalışmanın yegane faydası, bizim planlama teşkilatımızın yapacağı, yapmasını beklediğimiz, çeşitli istatistiki verileri bir araya toplayıp, diğer ülkelerle de kıyaslayarak bir bütün olarak bilgimize ve tartışmamıza sunması.
Dünya Bankası bundan sonra bize yardım etmek ister ise buralara “political scientist” politika uzmanı göndersin. Eksiğimiz ekonomik bilgide değil, ordadır. Yozlaşma derecemizi, eğitim sistem ve kalitemizi, küçük bir Akdeniz ülkesinde ilişki şekillerini ve kısa vade odaklı davranışlarımızı derinliğine inceleyip, popülist, şark kurnazı politikacılardan bizi kurtaracak, veya onların negatif etkilerini asgariye indirecek bir politik sistemi önersinler. Belki ağırlıkları olur da uygularız. Sanmam. Buralarda başarısızlıktan, bulanık sudan menfaat uman bazı üstün güçler var. Ben onların yerinde olsam, öğretmenliğim dönemimde yaptığım gibi kafası basmayan talebelere bir müddet sonra nefes tüketmeden vazgeçerdim. Bu benim ekonomist olmaktan kaynaklanan kaynakları israf etmeme durumu neticesidir. Dünya Bankası kapitalizmin sebep olduğu krizleri önlemek veya etkisini azaltmak için kafa patlatsın. Globalleşmenin kaynakları verimli kullanma, ülkeler arası geliri düzeltici vasfının niye düzgün işlemediğinin çaresini bulsun; Dünya ekonomilerine bu sayede daha faydalı olur. Söylerim, ancak araya güncel bir konu çıkar bir türlü yazamıyorum. Ümit edeyim ki gelecek yazımda Dünya ekonomik krizlerinin gerekçelerini, alınabilecek ve de şimdiye dek alınmayan tedbirlerden ve onun sebep olduğu, ve şimdilerde de Güney’de gördüğünüz inanılmaz tahribattan bahsedeyim.
