Bankacılıkta disponibilite oranlarının yeniden düzenlenmesi - Havadis Gazetesi | Kıbrıs Haber
Perşembe, Mart 28, 2024
Köşe Yazarları

Bankacılıkta disponibilite oranlarının yeniden düzenlenmesi

KKTC Merkez Bankası’nın yeniden düzenlediği genel disponibilite tebliği 1 Mart 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Disponibilite, her an kullanılabilir hazır paralar veya yedek paralar demektir. Bankalardaki mevduat ile bankaların bu mevduata karşılık taahhütlerini yerine getirmek için bulundurmak zorunda oldukları nakit veya kolaylıkla nakde çevrilebilecek değerler arasındaki ilişkiyi disponibilite oranı ifade etmektedir. Merkez Bankası’nın elindeki para politikası araçlarından biridir. (zorunlu karşılıklar, reeskont faizleri vb.) Disponibilite (karşılık) oranı piyasanın likiditesini etkilemektedir. KKTC Merkez Bankası’nın uyguladığı asgari disponibilite oranı %10’dur.
KKTC Merkez Bankası’nın uygulamaya koyduğu yeni tebliğe göre, KKTC bankalarının başka ülkelerdeki bankalarda tutmuş oldukları paralar ile bankaların yurtdışından satın almış oldukları menkul kıymetler toplamı öz kaynaklara göre yeniden düzenlendi. Bu düzenlemeye göre, yurt dışında tutulan para ve menkul kıymetlerin tutarı, bankanın öz kaynaklarının 1 katını aşarsa %12,2 katını aşarsa %14, 3 katını aşarsa %16, 4 katını aşarsa %18 ve 5 katını aşarsa %20 oranında disponibilite bulunduracaklardır. Bir önceki tebliğde ise, yurtdışındaki paraların, öz kaynakların 5 katını aşması halinde disponibilite oranı %25 olarak tek basamak halinde uygulanmaktaydı. Yeniden düzenlenen bu oranlarla, bankaların yurt dışında değerlendirmeye çalıştığı fonların( para, menkul değer) azaltılması düşünülmektedir. Bu fonlar yurt içinde tutulursa, bankalar daha fazla kredi kullandırabileceklerdir.

1 Mart 2013 tarihinde yürürlüğe giren Merkez Bankası tebliğine göre; Kasadaki Türk Parası mevcudu, kasadaki yabancı para mevcudu (efektif ve seyahat çeki) Merkez Bankası’ndaki vadesiz TL ve döviz mevduat hesapları, azami 1 yıl vadeli KKTC devlet iç borçlanma senetleri, azami 1 yıl vadeli Kalkınma Bankası tahvilleri ve Merkez Bankası tarafından teminat (avansa) kabul edilmiş senetlere karşılık bankalarca serbestçe kullanılabilecek reeskont imkanları toplamı bankaların disponsibl değerlerini oluşturmaktadır.


Merkez Bankaları, ticari bankaları, ellerindeki fonların belli bir oranı ile öngördükleri tahvil ve bonoları satın almaya, Merkez Bankası’nda, serbest mevduat ve kasalarında nakit olarak bulundurmaya zorlayabilmektedir. Serbest mevduat ve kasa uygulaması piyasadaki para arzının kontrolünde etkili olmakta, tahvil ve bonoların yaratacağı etki bu kağıtların faiz oranlarına bağlı olarak değişebilmektedir.

Disponibilite oranının artırılması finansal sistemin yaratacağı para miktarını azaltabilmektedir. Enflasyonist etkilerin görüldüğü ekonomilerde para miktarının azaltılması ile sıkı para politikası uygulanmaktadır. Bu durumda da disponibilite oranı yükseltilmektedir. Deflasyonist ekonomilerde ise tersi uygulama ile disponibilite oranı azaltılmaktadır.

Disponibilite oranları vasıtasıyla, bankaların piyasaya daha düşük maliyetlerle kredi vermesine olanak sağlanabilmektedir.

Sonuç olarak; Merkez Bankası, bir para politikası aracı olan disponibilite oranlarını yeniden düzenleyerek, KKTC’deki bankaların yurt dışında tuttukları para ve menkul değerlerin maliyetlerini yükselterek bu fonların ülkeye geri gelmesi(azaltılması) ve krediye dönüşmesine yönelik bir hamle yapmıştır. Bu hamle ile yurt içinde para miktarının artması, rekabetten dolayı, bankaların, müşterilerinin vereceği teminatlara göre daha düşük faiz oranlarıyla kredi kullandırıp, maliyetleri düşürerek, reel sektörün büyüyüp gelişmesine katkıda bulunması beklenmektedir.

Tepki göster
Bayıldım
0
Bayıldım
Huzurlu
0
Huzurlu
Hahaha
0
Hahaha
Üzüldüm
0
Üzüldüm
Hayran Kaldım
0
Hayran Kaldım
Facia
0
Facia
Web tasarım ve geliştirme : Baba Bilgisayar