Bizim üniversitede diplomasi ve uluslararası ilişkiler yüksek lisans derecesi almak için zorunlu olan derslerden biri uluslararası ekonomi ve bu dersi ben veriyorum. Dönem başında, öğrencilerimden üç şeyi her zaman akıllarında tutmalarını istiyorum: Birincisi, ekonomik büyümenin sadece iki yolu vardır, üçüncüsü yoktur: daha fazla kaynak ve/veya daha iyi teknoloji. Kaynak derken bir mal veya hizmeti üretmek için bir araya koyduğumuz, işgücü, sermaye ve materyalleri kastediyoruz. Teknoloji ise bu kaynakları ne şekilde bir araya koyduğumuz. Akılda tutmalarını istediğim ikinci şey ise, bir piyasada olanların, örneğin fiyat artışının diğer sektörlerde de hissedileceği: Hem bu malın üretiminde kullanılan mal ve hizmetler piyasalarında hem de bu malı girdi olarak kullanan diğer sektörlerde. Bir başka deyişle piyasalar birbirlerinden bağımsız değil; birbirleriyle bağlantılı.
* * *
İki gün önceki yazımı okulöncesi beşeri sermaye ve enerji teknolojisi konularında Başkan Obama’nın önerileriyle ilgili yazmıştım. Bugün ise ekonomik büyümeyle doğrudan ilgili olmayan fakat ekonomik adalet konusuyla yakından ilgili olan asgari ücret konusunda yazıyorum. Neden mi? Obama halka seslenişinde asgari ücretin 9 dolara yükseltilmesini istediğini söyledi de ondan.
* * *
2009 yılından beri Amerika’da federal asgari ücret 7,25 dolar. Obama asgari ücretin %24 artırılması gerektiğini düşünüyor. Bu artışın kademeli bir şekilde yapılmasını ve 2015 yılında asgari ücretin 9 dolara ulaşmasını öneriyor. 1997 ve 2007 yılları arasında 5.25 dolar olan asgari ücret 2007 yılında 7.25’e yükselmiş. O zamandan beridir de değişmemiş. Son altı yılda asgari ücretle çalışanların alım güçleri ciddi şekilde erozyona uğradı. İşte bu yüzden, Obama’nın diğer bir önerisi de asgari ücretin otomatik olarak hayat pahalılığı oranında yükseltilmesi.
* * *
Sadece muhafazakarlar değil iktisatçıların çoğu da Obama’nın önerisine iki sebepten sıcak bakmıyor. Bu sebeplerin birincisi, asgari ücretin artırılması maliyetleri artıracak ve birçok küçük işletme bu maliyeti karşılayamayacağı için işlerini kapatmak zorunda kalacak. İkincisi ise asgari ücretin yükselmesi sonunda fiyatlar artacak ve bu artış sonunda Amerikalı üreticiler yabancı üreticilerle rekabet edemeyecekler. Yani Obama’nın asgari ücret artışı ile çalışanlara yardım etmek yerine zarar vereceği iddia ediliyor.
* * *
Bu iddiaların her ne kadar teorik olarak geçerlilik payı varsa da (benim de bu konuda yayınlanmış birkaç akademik dergide makalem var), asgari ücretle çalışanların, ücretle çalışanların toplamı içindeki payına bakıldığı zaman Amerika özelinde pek de anlamlı olmadığı ortaya çıkıyor. Amerika’da saatlik ücret ödenenlerin sadece %5’i asgari ücretle çalışıyor. İşçilik maliyeti toplam maliyetin yarısı bile olsa, asgari ücretin %25 artması, toplam maliyeti sadece %1 kadar artırıyor olacak.
* * *
Teorik olarak anlamlı olan iddiaları veriye dayalı olarak sınamak gerekiyor. Özellikle de bu iddiaları ekonomi politikalarını belirlemede kullanıyorsak. Öğrencilerimden akılda tutmalarını istediğim üçüncü şey de bu zaten: Konuları tutarlı ve anlamlı teorik bir çerçevede anlamaya çalışmaları fakat politika belirlerken teorilerini veriye dayalı olarak çek etmeleri; yani ezbere iş yapmamaları.
* * *
